شاخص های سنجش ساختار واحدهای کسب و کار به این موضوع می پردازد که برای شناخت ساختار یک سازمان از چه شاخص هایی می توان استفاده کرد و این شاخص ها بر مبنای چه نشانگرهایی اندازه گیری می شود. در ادامه به بیان چهار نوع شاخص می پردازیم؛
- شاخص های تعیین پیچیدگی
- تقسیم کار: هرچه تقسیم کار در سازمان شدیدتر و جزئی تر شود سازمان پیچیدگی بیشتری پیدا می کند.
- تعداد سلسله مراتب: هرچه پراکندگی جغرافیایی سازمان بیشتر باشد سازمان پیچیده تر می شود و بالعکس.
- تعداد لایه های یک سازمان: هرچه تعداد لایه ها بیشتر شود بر پیچیدگی ها افزوده می شود.
- شاخص های تعیین رسمیت گرایی
- تاکید بر قواعد و قوانین و مقررات
- وجود شرح شغل و استانداردهای معین
- شفاف بودن لایه های گزارش دهی و گزارشگیری در قالب نظام ارتباطات مردمی
- استاندارد بودن روش های انجام کار
- وجود بخشنامه ها، آیین نامه ها و دستورالعمل های اداری نسسبتا زیاد برای انجام امور
- وجود نظام ثبت و ضبط اسناد و مدارک
- مستندسازی در سازمان
اگر این عوامل هفت گانه در سطح بالا باشد سازمان رسمی تر می شود و هرچه عوامل سهمشان کم شود رسمیت گرایی کم تر می شود.
- شاخص تعیین میزان تمرکز و عدم تمرکز
چه موقع ساختار متمرکز و چه موقع غیرمتمرکز است؟ شاخص های تمرکز و عدم تمرکز عبارتند از:
- اختیار تصمیم گیری
- میزان کنترل مقامات سازمان در فرایندهای سازمانی
- دسترسی کارکنان و سطوح عملیاتی به اطلاعات
- توزیع قدرت
هرچه اختیار تصمیم گیری در سازمان بیشتر تفویض شود سازمان غیرمتمرکز می شود. هرچه کنترل مقامات عالی در رابطه با فرایندهای سازمان کم باشد سازمان غیرمتمرکز است. هرچه دسترسی کارکنان به لایه های عالی بیشتر باشد سازمان غیرمتمرکز می شود.
- شاخص های تعیین حیطه نظارت
- تعداد لایه های سازمان
- تعداد زیردستانی که به یک نفر گزارش می دهند.
هرچه تعداد لایه ها بیشتر شود حیطه نظارت باریک و هرقدر تعداد لایه های سازمان کم شود حیطه نظارت وسیع می شود. به عبارتی هرقدر تعداد زیردستان کم باشد حیطه نظارت باریک و در حالت عکس حیطه نظارت وسیع می شود.