در بازار زعفران چه می‌گذرد؟
مشخصات محصول
زعفران با نام علمی کرکوس ساتیوس Crocus Sativus از خانواده زنبقیان Iridaceae می باشد. در برخی منابع، مثلا در دائره المــعارف آمریکا Americana Encyclopedia ذکر شده است که این کلمه از کریکوس Corycus که نام منطقه ای در سیلیسیا Cilicia واقع در شرق مدیترانه می باشد گرفته شده است. عده ای مبداء زعفران را ایالت قدیم ماد ایران می دانند، برخی از محققین نیز خاستگاه زعفران را در منطقه وسیعتری از کره زمین شامل یونان، ترکیه، آسیای صغیر و ایران می دانند. با هورموند همراه شوید تا به بررسی بازار زعفران ایران بپردازیم؛
زعفران ایران بدلیل داشتن کیفیت منحصر بفرد نسبت به محصولات مشابه سایر کشورها، جایگاه خاصی در بازار زعفران صادراتی دارد ضمن اینکه تولید و کشت زعفران و برداشت آن در استان خراسان نیز بدلیل ساختار خاص آب و هوایی، سبب رونق بیشتر این صنعت گردیده است. فرایند بسته بندی زعفران شامل بسته بندی انواع زعفران تولیدی اعم از پوشال، نگین، سرگل و زعفران دسته در شرکتهای تولیدکننده می باشد.
کشت زعفران، برداشت و پاکسازی آن عموما به شکل یکسانی انجام می شود ولی تفاوت در بسته بندی و کیفیت زعفران سبب تمایز محصولات می گردد. همین تمایز گروه تولیدی محصولات غذایی شهری (زعفران شهری) را بر آن داشته که بسته بندی زعفران خود را در اشکال گوناگون چون بسته بندی وکیوم، خاتم، قوطی، جعبه ای، بسته بندیهای میلاد، ونوس و اطلس به بازار در وزنهای مختلف عرضه کند.
زعفران ایران
هر ساله قریب به ۲۵۰ هزار کیلو زعفران در جهان تولید و مورد مصرف قرار می گیرد که از این مقدار میزان ۲۰۰ تن آن در ایران تولید می شود. در حال حاضر ایران با ۹۰ درصد تولید زعفران جهان ، جایگاه نخست را از نظر کیفیت ، مرغوبیت و کمیت به خود اختصاص داده است. زعفران ایرانی به ۴۶ کشور دنیا صادر می‌شود.
ایران با تولید حدوداً ۹۰ درصدی ، مقام اول را به خود اختصاص داده است و سایر کشور ها : یونان با تولید ۵٫۷ تن در سال ، کشمیر و مراکش هر کدام به تنهایی ۳٫۲ تن در سال ، اسپانیا حدود ۱ تن و ایتالیا با تولید ۱ دهم تن در مقام های دوم تا ششم قرار دارند .
مهمترین شرکتهای تولیدکننده زعفران در ایران، زعفران سفیر، سحرخیز، زعیم، بهرامن و گوهر زعفران هستند.
معضلات بازار زعفران
با وجود افزایش سطح مزارع زعفران کشور میانگین برداشت این محصول یک کیلوگرم نسبت به دو دهه گذشته کاهش یافته و درحالی که در دو دهه قبل از هر هکتار مزرعه زعفران پنج کیلوگرم محصول برداشت می‌شد اما اکنون میزان برداشت به چهار کیلوگرم افت کرده است.
- آموزش و ارتقا کشاورزان برای افزایش بهره‌وری بسیار ضروری است.
ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا است و عمده صادرات زعفران ایران به اسپانیا می‌باشد. در صورتی که ایران زعفران را کیلویی ۲۰۰۰ دلار می‌فروشد اسپانیا این محصول را پس از بسته‌بندی با برند خود کیلویی ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار در بازارهای جهانی می‌فروشد.
به گزارش ایسنا بیش از ۹۵ درصد از زعفران جهان در ایران تولید می‌شود اما ارزش افزوده این محصول نصیب کشورهایی نظیر اسپانیا (بزرگترین واردکننده زعفران ایران) می‌شود در صورتی که بیشترین زحمت برای طلای سرخ در ایران کشیده می‌شود چرا که برای به دست آوردن یک کیلوگرم زعفران خشک باید کشاورزان ساعت‌های متمادی ۱۷۰ هزار دانه گل را از کلاله جدا کنند و با حساسیت بالایی خشک کنند
- ضعف شرکتهای ایرانی در زمینه بسته‌بندی محصول منجر به از دست رفتن سالانه سود چندبرابری این محصول در صادرات گردیده‌است.
یکی از آفت‌های این محصول ارزشمند و صادراتی کشور این است که پیاز زعفران ایرانی به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود و افغانستان یکی از کشورهای خریدار پیاز زعفران ایران است و در تولید این محصول پیشرفت‌هایی داشته است و هرچند که این کشور نمی‌تواند رقیب ایران باشد اما به هر حال رقبای تولید را هر چند کوچک نباید نادیده گرفت و مهمتر از همه اینکه پیاز زعفران ایرانی ثروت بخش کشاورزی و کشاورزان است که جلوگیری از خروج این محصول را بر مسئولان امر ضروری می‌سازد.
- قاچاق پیاز زعفران که به طمع به‌دست آوردن سود ناچیز به مرور زمان می‌تواند موجب از دست رفتن مزیت رقابتی کشور در تولید این محصول ارزشمند می‌گردد.
در بازار زعفران چندین معما که به نظر پاسخی ساده دارند مدت‌هاست بی‌پاسخ مانده است. زعفران جزء محصولاتی است که ایران در آن مزیت رقابتی چشم‌گیری دارد. کالایی ارزشمند، با قیمتی نسبتاً بالا و نیازمند شرایط اقلیمی خاص که دست بر قضا، این شرایط اقلیمی در ایران موجود است اما تمام جهان این محصول منحصر به فرد را با نام کشور اسپانیا و برندهای آن کشور می‌شناسند. شرکتهای اسپانیایی زعفران وارد شده از ایران را بسته‌بندی می‌نمایند. صرف بسته‌بندی و برندینگ این شرکت‌ها موجب گردیده تا محصول را با چندین برابر قیمتی که از ایران خریداری می‌نمایند به سایر کشورهای جهان صادر کنند. سؤال اینجاست که چرا شرکتهای تولیدکننده زعفران در ایران، تولیداتشان را با بسته‌بندی قابل قبول و به تبع آن با قیمتی بالاتر به بازار جهانی صادر نمی‌کنند؟ از آن مهمتر چرا تلاش نمی‌کنند تا با برندینگ مناسب این محصول را در جهان با نام ایرانی تبلیغ کنند و بشناسانند؟
به نظر نمی‌رسد که بسته‌بندی و برندینگ این محصول در سطح جهانی امری غیرممکن باشد، اما مشکلی است که در بازار زعفران به دردی مزمن بدل شده‌است.
انتهای مطلب/ لینک محتوا