نشریه آتلانتیک در تحلیلی به قلم «فیلیپ گوردون»- عضو ارشد شورای روابط خارجی آمریکا و دستیار ویژه رئیس‌جمهور در دوره باراک اوباما- نوشت:«برخلاف آنچه ترامپ بر آن اصرار دارد، برجام فشار را از روی ایران کم نکرد بلکه با افزایش انتظارات عمومی که امکان برآورده شدن ندارد، اقتصاد ایران را تضعیف کرد. این یک سیاست برد- برد است. چنانچه تغییر حکومت ایران ممکن باشد، برجام نه‌تنها مانعی در راه آن نیست بلکه زمینه‌ساز وقوع آن نیز هست و این دلیل منطقی برای حفظ آن کافی به نظر می‌رسد». گوردون در پایان مقاله خود استراتژی جورج کنان در قبال شوروی سابق را برای مقابله با ایران پیشنهاد می‌کند.
تعامل و فشار؛ تصمیم سازان و اندیشکده‌های آمریکایی بارها در تحلیل‌های خود، دو راهکار تعامل و فشار را به شکل موازی توصیه کرده‌اند.
«جورج کنان» دیپلمات کارکشته که معاونت سفیر آمریکا در شوروی را در کارنامه خود دارد، معتقد بود که واشنگتن در کنار رقابت، تضعیف و مهار مسکو باید رابطه و گفتوگو با شوروی را نیز پیش ببرد. آنچه در سال‌های پایانی عمر اتحاد جماهیر شوروی رخ داد و درنهایت به فروپاشی آن منجر شد، درستی نظریه جرج کنان را اثبات کرد. واشنگتن در آن سال‌ها از در مذاکره و گفت‌و‌گوی به‌اصطلاح سازنده و در جهت کاهش تنش‌ها با رقیب خود درآمد. کنان معتقد بود اگر این سیاست از ابتدا به اجرا گذاشته می‌شد، جنگ سرد نیم‌قرن به طول نمی‌انجامید و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی خیلی زودتر از این‌ها اتفاق می‌افتاد.
چندی پیش نشریه آتلانتیک در مقاله‌ای به سیاست دولت ترامپ در مقابل جمهوری اسلامی پرداخته و با تائید مواضع خشن کاخ سفید علیه تهران، تأکید کرد که این رویکرد به‌تنهایی کافی نیست؛ «دو سیاست متضاد در برخی مواقع می‌توانند مکمل یکدیگر باشند و هنوز برای ترامپ دیر نشده است تا رویه خود را تغییر دهد. در این راستا ترامپ می‌تواند از درس‌های باقی‌مانده از سیاست آمریکا در قبال شوروی بهره ببرد که بر پایه آن استراتژی بلندمدت «مهار صبورانه ولی هوشمندانه» پی گرفته شد و درنتیجه آن آمریکا به پیروزی در برابر شوروی دست‌یافت».
روح برجام، براندازی ایران؛ واقعیت آن است که آمریکایی‌ها و هم‌پیمانان اروپایی‌اش به برجام و پسابرجام به‌مثابه ابزاری برای تغییر در ایران می‌نگرند. این موضوع زمانی بیشتر تائید می‌شود که به سخنان و مواضع مقامات آمریکایی و اروپایی پس از اعلام برجام توجه کنیم، به‌گونه‌ای که آن‌ها از تغییر روش در قبال ایران و نه تغییر راهبرد سخن گفته‌اند.
«جان ساورز» رئیس پیشین سرویس جاسوسی انگلیس-شهریور ۹۴- (۲ ماه پس از امضای برجام) در مصاحبه با شبکه سی ان ان گفت:«من فکر می‌کنم ما نیاز به‌قدری صبر استراتژیک در قبال ایران داریم تا به‌واسطه آن، زمان برای توسعه و تکامل ظرف ۱۵ سال پیش رو بدهیم. من فکر می‌کنم این احتمال وجود دارد که ایران طی ۱۰ تا ۱۵ سال آینده (مدت‌زمان اجرای توافق برجام) به کشوری عادی‌تر و نرمال‌تر تبدیل شود و ما باید این احتمال را تقویت کنیم».
«باراک اوباما» رئیس‌جمهور سابق آمریکا نیز- فروردین ۹۵- در کنفرانس خبری نشست امنیت هسته‌ای در واشنگتن گفته بود:«روح برجام، تغییر رفتار ایران است». پس از اظهارات اوباما در کنفرانس مذکور، هافینگتون پست در گزارشی نوشت: «از نظر آمریکا، روح برجام یعنی براندازی نظام ایران».
همان‌گونه که چندین بار باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق و جان کری، وزیر خارجه اسبق آمریکا به‌صراحت اعلام کرده‌اند، توافق با ایران به معنای تغییر راهبرد آمریکا در قبال ایران نیست، بلکه آنچه در دوره پساتوافق تغییر خواهد کرد نه دشمنی نظام سلطه با نظام اسلامی است که شیوه‌ها و ابزارهای این دشمنی خواهد بود. ازاین‌رو، پروژه و نقشه آمریکا برای نفوذ در ایران در همین راستا قابل‌تحلیل و ارزیابی است.
به‌عبارت‌دیگر، تلاش آمریکا برای نفوذ در ایران، بخشی از پروژه جهانی‌سازی آمریکا، به‌منظور هضم و ادغام جمهوری اسلامی در نظام جهانی است که می‌تواند سبب استحاله هویت جمهوری اسلامی ایران شود.
فشار اقتصادی؛ بر اساس مشاهدات میدانی در روز گذشته علی‌رغم اینکه قیمت دلار بر روی تابلوی صرافی‌های خیابان فردوسی ۴۲۰۰ قیمت‌گذاری شده است اما به قیمت ۷۲۰۰ تومان به فروش می‌رسد. این افزایش ناگهانی قیمت دلار در حالی است که در روزهای گذشته در بازار آزاد تهران هر دلار حدود ۶۲۰۰ تومان به فروش می‌رسید.
اکنون از شبی که عده‌ای با اسکناس یک‌دلاری آمریکا و هزارتومانی و پانصدتومانی ایران در خیابان‌های تهران می‌رقصیدند رسیده‌ایم به معامله یک دلار آمریکا در برابر ۷۲۰۰ تومان! این در حالی است که در روز اجرای برجام-دی‌ماه ۹۴- قیمت دلار حدود ۳۵۰۰ تومان بود.
در روزهای گذشته نشریه فارین پالیسی به یکی از ابعاد توطئه تازه واشنگتن پرداخته است که در جای خود بسیار قابل‌تأمل است. در این مقاله از دولت آمریکا خواسته‌شده است فرصت مشکلات و اختلالات ارزی در ایران را غنیمت بشمارد و از آن برای رسیدن به هدف نهایی خود یعنی براندازی جمهوری اسلامی استفاده کند.
نویسندگان این مقاله که عضو «بنیاد دفاع از دموکراسی» بوده و سابقه‌ای مشخص در ارائه بسته‌های تحریمی و راهکارهای ضد ایرانی دارند، در این مطلب به‌صراحت بیان می‌کنند که آمریکا باید کاری کند تا طبقات محروم و ثروتمند ایران با یکدیگر علیه نظام جمهوری اسلامی متحد شوند و آمریکا را به رؤیای ۴۰ ساله‌اش برسانند!
در این مقاله با اشاره به افزایش قیمت دلار در ایران، این موضوع به‌عنوان یک فرصت برای دولت آمریکا به‌منظور ضربه زدن به اقتصاد و انسجام سیاسی کشور معرفی‌شده است. در پایان به اصلی‌ترین محور مطلب پرداخته‌شده و آمده است آمریکا باید به شکلی بی‌رحمانه میان مردم و حکومت ایران فاصله ایجاد کند و از این طریق راه را برای نیروهای برانداز باز کند.
اصلی‌ترین راهکار این فاصله‌اندازی نیز فشار اقتصادی عنوان‌شده است و هرگونه تصمیم ترامپ درباره برجام نیز -اعم از خروج یا حفظ جنازه توافق- باید در همین راستا باشد و درنهایت تحریم و فشار به بانک مرکزی پیشنهادشده است که حتی در صورت عدم خروج از برجام نیز باید به بهانه‌های دیگر تحت تحریم قرار گیرد.
جنازه متعفن! در حال حاضر قریب به ۳ سال از امضای برجام سپری‌شده است، اما جز جنازه‌ای بی‌مصرف، هیچ‌چیز دیگری از این توافق به‌جای نمانده است. برجام اکنون جنازه‌ای روی کاغذ است که جز سرخوردگی برای یک ملت و گستاخی دشمن، هیچ عایدی دیگری برای ما نداشت.
عراقچی چندی پیش اذعان کرد که برجام هیچ دستاوردی برای مردم کشورمان نداشت و نتوانست تحریم‌ها را لغو کند؛ برجامی که به اذعان ظریف حتی نتوانست یک حساب بانکی در انگلیس باز کند و حتی نتوانست باک هواپیمای وزیر خارجه دولت تدبیر و امید! را پر کند.
التهاب بازار ارز و دلار ۷۲۰۰ تومانی یکی از نتایج برجام برای مردم کشورمان است. واقعیت آن است که برجام در ادراک و تصور غرب، از دولت روحانی اعتبار زدایی کرده است. آمریکا و اروپا به اعتبار برجام زدگی حادّ آقای روحانی، تهدیدها و هشدار‌های تیم او به‌تلافی را معتبر نمی‌دانند. برای نمونه عراقچی پس از نقض فاحش برجام توسط آمریکا با توجیه این گستاخی مدعی می‌شود که برجام نقض شده است اما ما هنوز با نقض فاحش برجام فاصله داریم! این رویکرد بزرگ‌ترین خسارت برجام است. درواقع، برجام ضمانت ندارد و قریب به ۳ سال است که زیر پا مانده، چون غرب این‌گونه می‌فهمد که هر معامله‌ای با برجام بکند، روحانی و دولتش بازهم پای آن می‌مانند.
متأسفانه دولت روحانی چنان برجام را بزرگ و مقدس ساختند که آن را از یک رفتار تاکتیکی در حوزه دیپلماسی، به یک راهبرد مقدس ارتقا دادند. مذاکره و توافق، برای هر کشوری طریقیت دارد؛ یک ابزار مشروط و طرفینی است؛ اما روحانی و تیم مذاکره‌کننده به ریاست ظریف، به خود توافق، اصالت و موضوعیت بخشیدند؛ بنابراین مشتاقانه سراغش رفتند و به نحوی رفتار کردند که گویا حاضر به توافق به هر قیمت و ماندن و اجرای -یک‌طرفه آن- به هر قیمت هستند!
تا این رویکرد صد درصد غلط دگرگون نشود، برجام از سوی غرب، به ابتذال بیشتری کشیده خواهد شد و بیشتر زیردست و پا خواهد ماند.
آتش زدن برجام؛ گران شدن لحظه‌به‌لحظه دلار و کاهش ارزش پول ملی این روزها کام بسیاری از مردم را تلخ و عموم فعالان اقتصادی را سردرگم کرده است. این در حالی است که «رقیب هراسی» و دادن «وعده‌های بلندپروازانه» محور مشترک تبلیغات حامیان روحانی در انتخابات سال گذشته بود. افکار عمومی هنوز اسم رمز پرتکرار «ونزوئلاهراسی» در آن ایام را فراموش نکرده است.
اکنون در شرایطی که از اعلام این مواضع کمتر از یک سال می‌گذرد، نرخ دلار سر به فلک گذاشته و اوضاع اقتصادی کشور نیز به مرحله‌ای رسیده که روزانه شاهد اعلام برائت حامیان دولت از انتخاب سال گذشته‌شان هستیم. اکنون و پس رقیب هراسی حامیان روحانی و وعده میوه دادن برجام در سال ۹۶ و ۹۷ از سوی این جریان، مردم هم شبح تحریم‌ها را بالای سرخود می‌بینند، هم بی‌ثباتی در بازار غوغا می‌کند و هم فروشندگان به دنبال قیمت لحظه‌ای دلار در بازار هستند!
متأسفانه تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در دولت آقای روحانی پذیرفت که آمریکا سالی ۳ بار (تمدید ۱۲۰ روزه تعلیق تحریم‌ها) به برجام شوک و سکته بدهد! بنابراین هیچ سرمایه‌گذار خارجی این ریسک را نمی‌کند که همکاری میان‌مدت و بلندمدت با ایران داشته باشد. ظرف ۴ ماه کدام، همکاری اقتصادی جدی را می‌توان انجام داد؟!
آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) که مرجع رسمی آمار جذب سرمایه خارجی در دنیا است در اوایل سال ۹۶ در گزارشی اعلام کرد که ایران از سال ۹۲ تاکنون در جذب منابع نزولی عمل کرده و در سال ۹۵ نسبت به ۹۴ به منفی ۵۱ درصد رسیده است. درحالی‌که رئیس‌جمهور وعده جذب ۳۰ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری خارجی در پسابرجام را داده بود و برای سال ۹۵ نیز حدود ۱۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی مصوب شده بود، آمارهای رسمی نشان می‌دهد تنها ۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۹۵ جذب‌شده است!
رهبر معظم انقلاب- ۲۶ مرداد ۹۴- با اشاره به توافق برجام فرمودند: «نیت آن‌ها] آمریکایی‌ها این بود که از این مذاکرات و از این توافق، وسیله‌ای پیدا کنند برای نفوذ در داخل کشور. ما این راه را بستیم و این راه را به‌طور قاطع خواهیم بست؛ نه نفوذ اقتصادی آمریکایی‌ها را در کشورمان اجازه خواهیم داد، نه نفوذ سیاسی آن‌ها را، نه حضور سیاسی آن‌ها را، نه نفوذ فرهنگی آن‌ها را».
ایشان همچنین – ۱۸ شهریور ۹۴ – فرمودند: «بعضی‌ها اصرار دارند این شیطان بزرگ را با این خصوصیات که از ابلیس بدتر است، بزک کنند و به شکل فرشته وانمود کنند. چرا؟ دین به کنار، انقلابی گری به کنار، اما وفاداری به مصالح کشور چه می‌شود؟ عقل چه می‌شود؟ کدام عقل و کدام وجدانی به انسان اجازه می‌دهد که کشوری مثل آمریکا را به‌عنوان دوست و مورد اعتماد یا همچون فرشته نجات انتخاب کند؟ ملت بزرگ ایران این شیطان بزرگ را از کشور بیرون کرد. نباید بگذاریم دوباره برگردد. نباید بگذاریم از در که بیرون رفت، از پنجره بازگردد. نباید اجازه بدهیم نفوذ پیدا کند. دشمنیِ آن‌ها تمام نمی‌شود.»
رهبر معظم انقلاب همچنین در روزهای گذشته در دیدار هزاران نفر از کارگران و کارآفرینان فرمودند: «آن‌ها اکنون تمرکز خود را بر جنگ اقتصادی و جنگ فرهنگی گذاشته‌اند و اتاق جنگ اقتصادی با نظام جمهوری اسلامی، وزارت خزانه‌داری آمریکا است». حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای با تأکید بر اینکه راه مقابله با جنگ اقتصادی، تکیه بر توانایی‌ها و ظرفیت‌های داخلی است، تأکید کردند:«من معتقد به قطع ارتباط با دنیا نیستم اما تکیه به بیرون مرزها نیز غلط اندر غلط است.»
آمریکا از اولین روز اجرای توافق هسته‌ای دی‌ماه ۹۴ در دولت اوباما- برجام را به‌صورت فاحش نقض کرد و این عهدشکنی تا به امروز نیز ادامه داشته است. به اذعان کارشناسان – منتقد و حامی- دولت و حتی به اعتراف مقامات ارشد دولت، برجام هیچ دستاورد اقتصادی برای مردم کشورمان نداشته است.
برجام اکنون تبدیل به شمشیر داموکلس تهدید و القای بی‌ثباتی نسبت به محیط اقتصادی پرسود و جذاب ایران شده است. دولت باید یک‌بار برای همیشه، شجاعانه پا در میدان گذاشته و برجامی که آمریکا آن را پاره کرده است را آتش بزند. اگر برجام را آتش می‌زدیم، دلار ۷۲۰۰ تومان نمی‌شد.
تغییر حکومت؛ «رودی جولیانی» شهردار سابق نیویورک و وکیل فعلی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا، بامداد یکشنبه خواستار خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای ایران شد. جولیانی طی سخنرانی در همایش گروهک تروریستی منافقین در واشنگتن بر لزوم تغییر حکومت در ایران تأکید کرده و گفت: «ما رئیس‌جمهوری داریم که به تغییر رژیم (ایران) متعهد است؛ اما چه اتفاقی برای آن توافق خواهد افتاد؟». او سپس ادای پاره کردن یک کاغذ را به‌مثابه توافق هسته‌ای ایران درآورد.
به گزارش فارس، «بوریس جانسون» وزیر خارجه انگلیس بابیان اینکه برای گفتوگو درباره موضوعات ایران، سوریه و شبه‌جزیره کره با معاون رئیس‌جمهور آمریکا دیدار خواهد کرد، گفت اروپا و آمریکا در برابر رفتارهای ثبات‌گرائی ایران متحد است. غنی‌سازی ۲۰ درصد؛ روزنامه «دیلی تلگراف» در گزارشی به نقل از یک مقام ارشد ایرانی نوشت: در صورت خروج آمریکا از برجام ممکن است ایران غنی‌سازی ۲۰٪ را از سر گرفته و دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را محدود کند. انتهای یادداشت/